Nedir bu borsa Allah aşkına? - Borsa üzerine (1)

Yazılarıma çok uzun bir süre ara vermiştim. Tembelliğe çok fazla alışmıştım. Zaten belli bir süre yazmayınca artık tekrar yazması hepten zorlaşıyor. Neyse ki birdenbire bir şevk geldi oturdum bilgisayarın başına ve borsa üzerine bir yazı yazmaya karar verdim.
Neyse yazı bitti ama çok uzun olduğundan parçalara bölmeye ve sanki bir yazı dizisiymiş gibi yayınlamaya karar verdim. Yazıların bazı bölümleri ekonomi, finans, borsa gibi konularda zaten bilgisi olan arkadaşları sıkabilir zira bilgisi olmayan arkadaşların da okuyup fikir sahibi olabilmeleri ve büyük resmi her açıdan görebilmeleri için gerekli olduğunu düşündüğüm her türlü temel bilgiyi de vermeye çalıştım. Bilgisi olan arkadaşlar bu açıdan 2 ve 3. yazıyı direkt pas geçebilirler :)

Neyse biz işimize dönelim.

Borsa da son 1 yıldır iyi kazandırdı değil mi… Geçen sene sonlarında İMKB 100 endeksi 21 binlerde geziyordu. 20.11.2008 tarihinde 21,228 ile minimuma ulaşmıştı. En son bugün 44,924’ten kapandı. Aşağı yukarı 10 ayda %112 kazandırdı yani. Yıllık eşdeğeri %154 kar.

Valla sağlam kar.. Bu durum insanların borsaya merakını arttırdı. İlgilenenlere bu konuda naçizane bilgi ve düşüncelerimi aktarmak, yol göstermek istiyorum.

Borsa kavramını hiç bilmeyenler için biraz tanıtmama izin verin, bilenlerin okumasına gerek yok. Borsa (menkul kıymetler borsası) pek çok sayıda firmanın hisse senetlerinin halk tarafından alınıp satıldığı bir yer. Bir hisse senedi alınca o firmaya ortak oluyorsunuz, yönetiminde oy hakkınız oluyor, karından pay alıyorsunuz. Firmanın sahibi oluyorsunuz bir yerde*. Borsa endeksi dediğimiz şey borsada hisse senetleri alınıp satıln (işlem gören ya da kote olan da denir, hepsi aynı şey) firmaların ortalama değerinin belli bir güne göre bugün kaç olduğunu gösteren bir gösterge. Örneğin bizim borsada Ocak 1986’da tüm hisse senetlerini içeren endeksin değeri 1 kabul edilmiş, bugünkü eşdeğeri ise 45bin olmuş. Demek ki 23 senede 45bin kat artmış hisse senetlerinin ortalama değeri. Yani önemli olan endeksin değeri değil dün kaçmış da bugün kaç olmuş, aradaki değişim. Neyse, başta da dediğim gibi borsa son bir yılda sağlam performans göstermiş.

Borsa aslında bir ikinci el piyasası. İkinci el oto piyasası ya da ikinci el cep telefonu piyasası gibi borsa da bir ikinci el hisse senedi piyasası. Firmalar hisse senetlerini çıkarıp piyasaya sürüyorlar, bu (sıfır kilometre) hisse senetlerini alan yatırımcılar karşılık olarak firmalara para ödüyorlar. Bu noktadan sonra artık borsanın rolü başlıyor.

Firmadan aldığı hisse senedini satmak isteyen kişi ikinci el piyasası olan borsaya gidiyor ve ve hisse senedini satıyor. Tabi o an hisse senedinin ederi ne ise o fiyattan. Normal ikinci el piyasalara göre hisse senedi ikinci el piyasasının farkı şu, hisse senedi araba gibi telefon gibi aşınan eskidikçe değeri kybolan bir fiziki eşya değil, yine araba gibi telefon gibi biri diğerinden farklı olan arızalanan bir eşya değil. Bunun yanında hisse senedini satmak için müşteri bulmak borsa sayesinde çok kolay ve maliyetsiz. Kısacası bu gibi nedenlerle bu ikinci el piyasada fiyatlar sıfıra göre düşük değil. Sıfırdan hiçbir farkı yok. Böyle işler bir ikinci el piyasa olması sayesinde hisse senedinin sıfırına olan talep de artıyor tabi, çünkü isteyen daha sonradan hiç zorlanmadan ve değer aşınması olmadan bu malı elden çıkarabilme lüksüne sahip.

Sıradaki yazıda borsada yatırım yapmak için ne yapmanız gerektiğinden bahsedeceğim..

MD


* Tek bir hissesini aldığınız bir firmanın bile genel kuruluna giderseniz üşenmeden, o 1 paya karşılık gelen oyu kullanabilirsiniz firma karar alırken, tabi firmanın muhtemelen 100bin tane hissesi falan olduğundan altı üstü 1 oy ile ne yapabilirsiniz o ayrı mesele..